Mixteco de Mechoacan, Oaxaca
Veꞌe nu yuku ra kutyiño tsa kuenda ra nyakañaꞌa ñuu nuu koꞌyo, ñuu yanki, tsaꞌa ra kuꞌva kuu tava ndo ñaa tutu tsiñuꞌun tsi ndo tsa kuu ndo ñayɨvɨ ñuu nuu koꞌyo ñuu yanki ya, ni maa ñaꞌñi tutu ndo iyo.
1) Tutu tsa tsaꞌa tsa ndaa tsa kuendon. Veꞌe nu yuku ra kutyiño kuenda ra nyakañaꞌa ñuu nuu koꞌyo kuu taꞌvon noo tutu luꞌlu tsa nyaa xiñaꞌñun ta djɨvun ta kuu ku kakon xiñaꞌñu tsa kuenda tsa tsaꞌun voto. Nduñi taꞌan tutu ya nyaa djɨvun tsiꞌin xiñi djɨvun, ta xiñaꞌñun, kuu kuatyiñon tsi tsi ñuu yanki ya kuꞌva kuu tyiꞌun xuꞌun banku, o tsa djatyaꞌvun tsiꞌin tseke o tsa tyiꞌun djeꞌun djukuela. Tyaa djɨvun kuꞌva kuu yaꞌun nu kuu MEXITEL (1-877-639-4835) tatu tsiñuꞌun nya tutu ya tsuun.
2) Nu tava yo tutu ley. Tatu ñayɨvɨ ñuu nuu koꞌyo kuu ndo ta kaku djeꞌe ndo ñuu yanki, kuu tava ndo tutu kaku djeꞌe ndo tañi ra ñuu nuu koꞌyo nu nyaa veꞌe nu yuku ra kutyiño tsa kuenda ra nyakañaꞌa ñuu nuu koꞌyo, kuꞌva kuu, kuu ñun nduu ñi ñuun, ra ñuu nuu koꞌyo ta ra ñuu yanki. Ta kuu kuꞌun ku ndo nuu ra tatu kuñi ndo tandaꞌa ndo tyakuan ta kua kuu kuꞌva tutu tandaꞌa ndo ñuu nuu koꞌyo.
3) Tsa djakaku tsi yo. Ndukoꞌon iñi vadjɨ ni maa yɨɨ kuꞌva iyon tsa kuenda vatyi ra inka ñuu kuun, iyo ityi tsuun ñuu yanki. Veꞌe nu yuku ra djakaku tsuun, nakatyi ra djɨɨn djɨɨn tuꞌun vaꞌa tsuun. Ta kuu ku tyinyee ra tsuun kuꞌva kuu djakakun tsuun nuu ley. Tuꞌva nu nyaa veꞌe ra tyinyee tsuun kuꞌva kuu koton tandɨꞌɨ tsa taꞌan tsi koton djɨkɨ tandɨꞌɨ tyiño, ta tañi tsa kuenda tsa djakono ra tsi ndo nu djatyiño ndo tsa ñunvan ñi tuꞌun kuu o ña djatyaꞌvi ndo yaꞌvi tsa taꞌan tsi tsi ndo, katsi vaꞌa kua nakatyi ra tsi ndo kuꞌva nu ñoꞌon ndo inka ñuu kuꞌva koto ndo tsa iyo inka ityi kuꞌva kuu koo vaꞌa ndo ñuu yanki, kuꞌva kuu nanduku ndo ñayɨvɨ kuu ndo tsa ñoꞌon veꞌe kaa o ñun tsa kuanaa, djandaa ra tyiño tsa kuenda ñayɨvɨ tsa tsaku nyaa tsi ndo ta tsa kenda ñun djatyiño veꞌe tatu ndoꞌo ñun, o tsa kuenda xuꞌun tsa kuenda djeꞌe ndo tatu tsaꞌnya ndo tutu tsa tandaꞌa ndo, ta inka ka maa tuꞌun.
4) Veꞌe nu iyo ityi tsi yo. Tatu tsiñuꞌun djandu vaꞌun noo tyiño nya ñuu nuu koꞌo djoko ña kuu kuꞌun, noo tutu tsa iyo vavaꞌa tunyee iñi, kuu tyinyee tsi tsuun. Noo tutu tsa iyo vavaꞌa tuꞌun nyee iñi kuu kuatyiño noo ñayɨvɨ nya ñuu nuu koꞌyo kua kaꞌan tsa kuendon tañi tutu ñuꞌun o tutu tsa kuenda tsa djaton o xikon o kua taꞌnya tutu tandaꞌa ndo. Tuꞌva veꞌe nu yuku ra kutyiño kuenda ra nyakañaꞌa ñuu nuu koꞌyo kuꞌva koto katsi vaꞌun ñaa tuꞌun tsa ña kutuñi iñun.
5) Nu kutuꞌva yo ta nu kuu tatan tsi yo. Veꞌe tsa kuenda ñuu iyo tuꞌun tsa kuu kuatyiño yo tandɨꞌɨ ñi kɨvɨ ñuu yanki. Kuu kutuꞌva ndo djaꞌan, ta djaꞌan yanki, oo tsa kutuꞌva ndo, kuꞌva djatyiño ndo. Ta nyaa ku noo nu nyaa djɨvɨ nu kuu yaꞌa ndo veꞌe tatan tsa tyakuan ñi maa ta ña yaꞌvi kua tyaꞌvi ndo. Ta inka ku tuꞌun, iyo kuꞌva kuu kaꞌun tsiꞌin ñayɨvɨ ñuun. Va naa iñun ndaka tuꞌun tandɨꞌɨ tyiño tsa nakatyi ya tsuun.
Ñuu nu koꞌyo nyaa yatyin veꞌe nu yuku ra kuu tyinyee tsuun.